1 Şubat 2020 Cumartesi

Kürtçe (kurmanci lehçesi) Alfabesinde yeni harflere ihtiyaç var mı?

            Kürtçenin en yaygın lehçesi kurmanci önce arap harfleriyle şimdide latin harfleriyle ifade edilmektedir. Ben de bir süredir kürtçe öğrenmeye çalışmaktayım. Açıp okuduğum sözlük ve eğitim kitaplarının başında genellikle şöyle bir harflerin okunuşu anlatısıyla karşılaşmaktayım.
'A' türkçedeki gibi okunur. 'B' Türkçedeki gibi okunur gibi ifadeler mevcut. X , W, U harflerini saymazsak kürtçedeki harflerin türkçedeki gibi okunduğu bildirilmektedir. Muhtemelen kürt alfabesine vakıf birçok kürt de böyle düşünmektedir.
Eğer böyle olsaydı türkçe konuşan bir kürdün şivesinde hiçbir farklılık görmezdik.
      Ben ise araştırdığı yabancı kaynaklarda sessel analizlerde kürtçenin birkaç yeni harfe daha ihtiyaç duyduğunu düşünüyorum. Şimdi bunları sıralayalım;
E
 iki ayrı sese karşılık gelmektedir.  E    'E
Emr   : ömür
emr:   : emir
bu iki kelime aynı yazılmakla birlikle ilki arapçadaki ayn sesiyle gırtlaktan telaffuz edilmekte ikincisi e sesiyle telaffuz edilmektedir.
bu durumda
'Emr
 Emr şeklinde birbirinden ayrılmasının daha doğru olacağını düşünmekteyim.
R
iki ayrı sese karşılık gelmektedir  R       RR birincisi üflemesiz tek dil vuruşuyla söylenirken ikincisi dilin birkaç kez titremesi ile söylenmektedir.
Pir : köprü     pîroz: kutsal
Pirr: çok        sirrêbirin: donmak
 T
üflemeli ve üflemesiz şekilde iki türlü söylenmektedir. T      TT
ttu: sen     tu: yok, hiç
ttarî :karanlık mittkirin: susturmak
K
iki ayrı sese karşılık gelmektedir.biri üflemeli diğeri üflemesiz iki sese      Kh       K
ez KHarim diKim  (yapabilirim)
P ve Ç harfleri içinde üflemeli ve üflemesiz iki şekli mevcuttur. H harfinin düz H ve güzel H (Hal ve hez kelimelerinde) iki şekli mevcuttur.
Özetle türkçede üflemeli ( H sesi vererek) teleffuz edilen P, Ç, T, K  sesleri kürtçede sıklıkla üflemesiz olarak telaffuz edilir. Özellikle T  ve K.
 Bu harflerin nasıl teleffuz edildiğini şu şekilde anlayabilirsiniz. Elinizi ağzınızın 5-6 cm önünde tutun ve içerisinde P, Ç, T, K Harfleri olan kelimeler söyleyin elinize bir miktar hava çarpacaktır. 
Şimdide aynı kelimeleri elinize hiç hava çarptırmadan aynı ses tonuyla söyleyin.

Bence kürtçe 'e  , rr  , tt   kh  gibi yeni harflere gereksinim mevcuttur. Çünkü kürtçede üflemesiz sesler ağırlıktadır.




Hiç yorum yok:

Yorum Gönder